پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق عمومی با عنوان اشتغال زنان در نظام حقوقی ایران با توجه به كنوانسیون رفع هر گونه تبعیض علیه زنان
چكیده
امروزه اشتغال زنان از جمله مباحثی است كه مورد توجه متخصصان امر قرار گرفته است زیرا در دستیابی یك جامعه به اهداف توسعه، استفاده از نیروی كار نیمی از افراد جمعیت آن حائز اهمیت فراوان است. حقوق شغلی مندرج در اسناد بین المللی ازجمله حقوقی است كه زنان در بیشتر جوامع در مضیقه آن به سر میبرند، با این وجود میتوان آنان را بهترین و بالاترین معیار به منظور نقد و بررسی وضعیت حقوقی اشتغال زنان محسوب كرد.
«كنوانسیون رفع هر گونه تبعیض علیه زنان» از مهم ترین اسنادی است كه به طور مفصل به زوایای مختلف اشتغال زنان پرداخته و خواستار رفع نابرابری ها و محدودیت های موجود در این زمینه شده است. بنابراین، در جهت شناخت موانع و تنگناهای موجود در قوانین ایران در خصوص احقاق وضعیت شغلی زنان در مقایسه با كنوانسیون مذكور، ابتدا وضعیت كلی اشتغال زنان به وسیله آمار نشان داده شده است، ضمن آنكه مباحثی پیرامون موانع اشتغال زنان نیز مطرح میگردد. همچنین دیدگاه اسلام و سایر اسناد بین المللی نیز در این خصوص، مورد بحث قرار گرفته است، سپس اصول حاكم بر اشتغال زنان كه به اصول عمومی و اصول اختصاصی تقسیم میشوند در كنوانسیون و قوانین موضوعه ایران مورد بررسی قرار گرفته و بعد از آن به بررسی اشتغال زنان در مناصب مهم دولتی و سیاسی در كنوانسیون و قوانین موضوعه ایران پرداخته شده و در پایان ضمن نتیجه گیری، پیشنهاداتی در جهت رفع محدودیتهای حقوقی وغیرحقوقی اشتغال زنان ایرانی ارائه شده است.
مقدمه
ازآنجا كه همواره توجه به موضوعات و پژوهشهای علمی همراه با پدیدهها و نیازهای هر عصر بوده است، امروزه نیز توجه به مسایل زنان و مطالعات پیرامون آنها ونیاز به پژوهش علمی دررابطه با آن به صورت یك امر ضروری ظاهر شده است. موضوعی كه تقریباً تا مدتی پیش به دلایل خاص فرهنگی، تاریخی وشاید به خاطر عدم شناخت و اهمیت آن نقش چندانی در مطالعات علوم انسانی نداشته است، اكنون بخشی از كل رشتههای علوم انسانی را به خود اختصاص داده است و از مباحث پر رونق در محافل علمی و اجرایی در سطح ملی و بینالمللی گردیده است.
در این راستا توجه به حقوق زن، به عنوان بخشی از مطالعات زنان به دلیل اهمیت بنیادی كه در وضعیت زنان در عرصههای گوناگون دارد، قابل تتبع بیشتری میباشد.از طرفی حقوق زن در مقایسه با سایر نظامهای حقوقی مربوط به افراد، شكل خاص خود را نیز دارد و آن به دلیل تنوع جنبههای حقوقی مربوط به آن است. به طوری كه درمیان كلیه شاخههای علم حقوق برای خود جایگاه ویژهای دارد؛ زیرا زنان علاوه بر اینكه نیمی از جمعیت هر جامعه را تشكیل میدهند، طیف وسیعی از اقشار گوناگون جامعه را نیز در بر میگیرند.بدین ترتیب حقوق زن ضمن اینكه از جنبه حقوق بینالملل و حقوق داخلی قابل بررسی است، به طور مستقیم و غیرمستقیم با تمام زمینههای حقوقی و به عبارتی با كل علم حقوق در ارتباط است.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چكیده ................................................ 1
مقدمه................................................. 2
بخش اول – بررسی اشتغال زنان از دیدگاههای مختلف
فصل اول – اشتغال زنان از دیدگاه اجتماعی و اقتصادی
گفتار اول- وضعیت اشتغال زنان ازنگاه آمار ............. 11
بند اول- اشتغال زنان در دنیا ................ 14
الف – میزان اشتغال زنان در دنیا ... 14
ب- اشتغال زنان دنیا در بخشهای مختلف 19
بند دوم- اشتغال زنان درایران ................ 23
الف – میزان اشتغال زنان در ایران... 23
ب- اشتغال زنان ایران دربخشهای مختلف 26
گفتار دوم – موانع اشتغال زنان ........................ 30
بند اول- موانع اجتماعی ...................... 31
الف- طرز فكر وباورهای اجتماعی...... 31
ب – سنتها وآداب و رسوم اجتماعی..... 32
ج – ازدواج ومسئولیتهای خانوادگی ... 34
د- عدم تمایل كارفرمایان نسبت به استخدام زنان 35
بند دوم- موانع فرهنگی ...................... 36
الف – موانع آموزشی ................ 36
ب – ضعف خودباوری و اتكاء به نفس از سوی زنان 38
ج – عدم تمایل مردان به كار زنان در محیط های مختلط ..... 39
بند سوم- موانع اقتصادی ...................... 40
الف – ركود اقتصادی ................ 40
ب – شغل محسوب نكردن برخی از فعالیتهای زنان 40
ج – اختلاف دستمزد .................. 41
فصل دوم – اشتغال زنان از دیدگاه اسلام واسناد بین المللی
گفتار اول- اشتغال زنان از دیدگاه اسلام ................ 43
بند اول- كار در اسلام ........................ 44
الف – كار درآیات قرآن كریم ........ 44
ب- كار در سنت وروایات ............. 46
ج – كار از دیدگاه فقهی............. 48
بند دوم – موضع اسلام در خصوص وضعیت شغلی زنان . 49
الف – اشتغال زنان درقرآن .......... 49
ب – اشتغال زنان در سنت وروایات..... 51
ج – اشتغال زنان در فقه ............ 54
1- ضرورت ملاحظه مقتضیات زمان ومكان در استنباط مقررات اسلامی ........................................... 56
2- عقل،مبنای استنباط منابع فقهی 58
گفتار دوم – اشتغال زنان در اسناد بین المللی .......... 59
بند اول – مقاوله نامه های سازمان بین المللی كار 60
الف – مقاوله نامه شماره «111»....... 61
ب- مقاوله نامه شماره «100»......... 62
ج – مقاوله نامه های شماره «142» و «122» 62
د- مقاوله نامه شماره «103»......... 63
بند دوم – اسناد بین المللی حقوق بشر ......... 65
الف – منشور سازمان ملل متحد........ 65
ب – اعلامیه های حقوق بشر ........... 65
1- اعلامیه جهانی حقوق بشر ..... 65
2- اعلامیه اسلامی حقوق بشر ..... 66
ج – میثاق های بین المللی حقوق بشر.. 67
1- میثاق بین المللی حقوق مدنی وسیاسی 67
2- میثاق بین المللی حقوق اقتصادی- اجتماعی- فرهنگی.......... 67
د- كنوانسیون های بین المللی حقوق بشر 68
1- كنوانسیون رفع هر گونه تبعیض علیه زنان 68
2- كنوانسیون حقوق سیاسی زنان . 70
بخش دوم – بررسی اصول مرتبط با حق اشتغال زنان در كنوانسیون (CEDAW)
و قوانین موضوعه ایران
فصل اول – بررسی اصول عمومی مرتبط با حق اشتغال زنان
گفتار اول – حق اشتغال به عنوان یك حق لاینفك حقوق انسانی 73
بند اول – حق اشتغال در كنوانسیون (CEDAW) ...... 73
الف – رفع تبعیض و تساوی زن و مرد از دیدگاه كنوانسیون ............................................ 73
ب- مفهوم حق اشتغال از دیدگاه كنوانسیون 77
بند دوم-حق اشتغال در قانون اساسی ایران....... 78
الف – بررسی حقوق زن از منظر برخی اصول قانون اساسی ...................................................... 78
1- رعایت كرامت انسانی و عدالت فردی واجتماعی در مورد زنان........................................... 78
2- تساوی حقوق زن ومرد درقانون اساسی 80
ب- بررسی حق اشتغال زنان از دید اصولی از قانون اساسی................................................. 81
گفتار دوم – حق برخورداری از فرصتهای شغلی یكسان ....... 82
بند اول – حق برخورداری ازفرصتهای شغلی یكسان دركنوانسیون (CEDAW)................................................. 82
بند دوم- حق برخورداری از فرصتهای شغلی یكسان در قوانین موضوعه ایران ......................................... 83
الف – اصل برابری ورود به خدمت عمومی طبق قانون استخدام كشوری......................................... 84
ب – ایجاد فرصتهای یكسان برای اشتغال زنان 85
گفتار سوم – حق انتخاب آزادانه حرفه وشغل............... 87
بند اول- حق انتخاب آزادانه حرفه وشغل در كنوانسیون (CEDAW) 87
بند دوم- حق انتخاب آزادانه حرفه وشغل در قوانین موضوعه ایران ...................................................... 89
بند سوم - محدودیتهای موجود بر آزادی انتخاب شغل زنان 90
الف – محدودیتهای عمومی ............ 90
1- عدم مخالفت با اسلام ........ 90
2- عدم مخالفت با مصالح عمومی . 90
ب- محدودیتهای اختصاصی.............. 91
1- اشتغال به كارهای زیان آور،خطرناك، سخت وحمل بار بیش از حد ........................................ 91
2- اشتغال به شغل منافی مصالح خانوادگی یا حیثیات زن ............................................ 92
گفتار چهارم – حق برخورداری برابر از ارتقاء مقام وامنیت شغلی 96
بند اول- حق برخورداری برابر از ارتقاء مقام .. 96
الف – حق برخورداری برابر از ارتقاء مقام در كنوانسیون (CEDAW) ...................................... 96
ب- حق برخورداری برابر از ارتقاءمقام در قوانین موضوعه ایران......................................... 97
بند دوم – حق برخورداری برابر از امنیت شغلی... 100
الف – حق برخورداری برابر از امنیت شغلی در كنوانسیون (CEDAW) ..................................... 100
ب – حق برخورداری برابر از امنیت شغلی در قوانین موضوعه ایران......................................... 101
گفتار پنجم –حق دریافت مزد مساوی و برخورداری از تامین اجتماعی 103
بند اول – حق دریافت مزد مساوی در مقابل كارمساوی 103
الف – حق دریافت مزد مساوی در مقابل كار مساوی در كنوانسیون (CEDAW)....................................... 103
ب – حق دریافت مزد مساوی در مقابل كارمساوی درقوانین موضوعه ایران................................. 105
بند دوم – حق برخورداری از تامین اجتماعی برابر 107
الف – حق برخورداری از تامین اجتماعی برابر در كنوانسیون (CEDAW) ...................................... 108
ب- حق برخورداری از تامین اجتماعی برابردرقوانین موضوعه ایران.......................................... 109
فصل دوم – بررسی اصول اختصاصی مرتبط با حق اشتغال زنان
گفتار اول – ممنوعیت اخراج به دلیل بارداری یا مرخصی زایمان 117
بنداول- ممنوعیت اخراج به دلیل بارداری یا مرخصی زایمان در كنوانسیون (CEDAW)....................................... 117
بند دوم- ممنوعیت اخراج به دلیل بارداری یا مرخصی زایمان در قوانین موضوعه ایران................................... 119
گفتار دوم – استفاده از مرخصی وبرخورداری از حقوق ومزایای دوران بارداری و زایمان ..................................... 120
بند اول – استفاده از مرخصی وبرخورداری از حقوق ومزایای دوران بارداری و
زایمان در كنوانسیون (CEDAW).................... 120
بند دوم – استفاده از مرخصی و برخورداری از حقوق و مزایای دوران بارداری و
زایمان در قوانین موضوعه ایران .............. 124
گفتار سوم – ارائه خدمات حمایتی به والدین ............. 134
بند اول –ارائه خدمات حمایتی به والدین در كنوانسیون (CEDAW)...................................................... 134
بند دوم – ارائه خدمات حمایتی به والدین در قوانین موضوعه ایران................................................. 139
گفتار چهارم- برخورداری از حمایت در زمان بارداری....... 143
بند اول- برخورداری از حمایت درزمان بارداری در كنوانسیون (CEDAW)................................................. 143
بند دوم – برخورداری از حمایت درزمان بارداری در قوانین موضوعه ایران.......................................... 145
بخش سوم – بررسی اشتغال زنان در مناصب مهم دولتی و سیاسی
در كنوانسیون (CEDAW) وقوانین موضوعه ایران
فصل اول- بررسی اشتغال زنان درمناصب مهم دولتی وسیاسی در كنوانسیون (CEDAW)...................................................... 150
گفتار اول – برابری زن و مرد به تصدی مشاغل مهم دولتی وسیاسی در كنوانسیون(CEDAW)............................................................ 151
بند اول- برابری زن به تصدی مشاغل مهم دولتی و سیاسی در سطح ملی .................................................. 151
بند دوم – برابری زن ومرد به تصدی مشاغل مهم دولتی و سیاسی در سطح بین المللی ....................................... 160
الف – توصیه كلی شماره 8............ 161
ب –توصیه كلی شماره 10............... 164
گفتار دوم – اتخاذ تدابیری خاص درجهت گسترش حضور زنان در مناصب مهم دولتی و سیاسی ...................................................... 165
بند اول- اتخاذ تدابیری خاص در سند كنفرانس جهانی زن- نایروبی........................................................................................................................ 165
بند دوم- اتخاذ تدابیری خاص در سند كنفرانس جهانی زن- پكن...................................................... 167
فصل دوم- بررسی اشتغال زنان درمناصب مهم دولتی وسیاسی در قوانین موضوعه ایران
گفتار اول – جایگاه زنان در نهاد رهبری ................ 178
بند اول – رهبری ............................. 178
بند دوم- شورای رهبری ........................ 179
بندسوم – مجلس خبرگان......................... 182
گفتار دوم – جایگاه زنان در قوای سه گانه(مجریه، مقننه،قضائیه) 184
بند اول-قوه مجریه............................ 184
الف – ریاست جمهوری................. 184
ب – وزارت ......................... 189
بند دوم- قوه مقننه .......................... 190
الف- مجلس شورای اسلامی ............. 190
ب- شورای نگهبان ................... 191
بند سوم – قوه قضائیه ........................ 195
الف- قضاوت ........................ 195
ب – ریاست قوه قضائیه .............. 202
گفتار سوم – جایگاه زنان در نیروهای مسلح .............. 204
بند اول- ارتش................................ 206
بند دوم – نیروی انتظامی ..................... 207
بند سوم- سپاه پاسداران ...................... 209
نتیجه................................................. 213
پیوست ................................................ 223
فهرست منابع 257
فهرست منابع:
الف – منابع فارسی
1- كتب
- قرآن كریم
1- ابوالحمد، عبدالحمید، حقوق اداری ایران، تهران، انتشارات توس،چاپ ششم،1379
2- احسان بخش، صادق، آثار الصادقین، جلد نوزدهم، رشت، انتشارات ستاد نماز جمعه، چاپ اول،1373
3- آشوری، محمد، حقوق بشر و مفاهیم مساوات، انصاف و عدالت، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول، 1383
4- افشاری،زهرا، اشتغال زنان ونقش آن در بازسازی اقتصادی كشور، تهران، دانشگاه الزهرا، 1369
5- باقریان، میترا، بررسی ویژگی های اشتغال زنان در ایران، تهران،سازمان برنامه وبودجه، 1369
6- جزنی،نسرین، بررسی موانع و مشكلات موجود در اشتغال زنان در بخشهای دولتی، تهران، معاونت پژوهشی دانشگاه شهید بهشتی، 1380
7- جناتی، محمد ابراهیم، منابع اجتهادی از دیدگاه مذاهب اسلامی، تهران، انتشارات كیهان، 1370
8- دانش، عصمت، اشتغال زنان و مسائل آن از چشماندازهای مختلف، تهران، انتشارات دریای اندیشه، چاپ اول، 1382
9- داور، زهرا، ارزیابی حقوقی كنوانسیون رفع هر گونه تبعیض علیه زنان، تهران،مركز پژوهشهای بنیادی، 1375
10-دورنگری كنفرانس نایروبی، ترجمه زینت السادات موسوی،نایروبی،انتشارات سازمان ملل متحد، 1985
11- روشن فر، مرضیه، زن، اشتغال ومالكیت، تهران، انتشارات برگ زیتون،چاپ اول، 1382
12- رئیسی، مهدی، كنوانسیون زنان، قم،انتشارات نسیم قدس، چاپ اول، 1382
13- ساروخانی، باقر، مقدمهای برجامعه شناسی خانواده، تهران، انتشارات سروش، چاپ اول،1370
14- سعیدزاده، محسن، زنان در جامعه مدنی چه سهمی دارند؟، تهران، نشر قطره، چاپ دوم، 1377
15- سفیری، خدیجه،جامعه شناسی اشتغال زنان، تهران، موسسه فرهنگی انتشارات تبیان،چاپ اول،1377
16- سند چهارمین كنفرانس جهانی زن( كار پایه عمل و اعلامیه پكن) ،مترجمان، علی آرین – علی میرسعید قاضی، تهران، دفتر امور زنان در نهادریاست جمهوری،چاپ اول، 1375
17- شاخصهای اجتماعی واقتصادی زنان در جمهوری اسلامی ایران، تهران، ناشر دفتر امور زنان كشور درنهاد ریاست جمهوری، چاپ اول، 1376
18- شعبانی، قاسم، حقوق اساسی وساختار حكومت جمهوری اسلامی ایران، تهران، انتشارات اطلاعات، چاپ هفتم، 1379
19- صفایی، حسین و امامی، اسدالله، حقوق خانواده، جلد اول، تهران، انتشارات دانشگاه تهران،چاپ پنجم، 1375
20- طباطبائی، سید محمد حسین، تفسیرالمیزان، جلد پنجم و بیست و هفتم، قم،موسسه انتشاراتی دارالعلم،1375
21- طباطبائی موتمنی، منوچهر، آزادیهای عمومی وحقوق بشر، تهران، انتشارات دانشگاه تهران،چاپ دوم، 1375
22- طغرانگر، حسن،حقوق سیاسی – اجتماعی زنان قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، تهران، انتشارات مركز اسناد انقلاب اسلامی ، چاپ اول، 1383
23- عبادی، شیرین، تاریخچه و اسناد حقوق بشر در ایران، تهران، انتشارات روشنگران، چاپ اول، 1383
24- عبادی، شیرین، حقوق زن، تهران،انتشارات گنج دانش،چاپ اول، 1381
25- عراقی، عزت الله ،آیا میدانید حقوق زن در دوران ازدواج چیست؟، تهران، انتشارات راهنما، چاپ دوم، 1362
26- عراقی،عزت الله ،حقوق بین المللی كار، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1367
27- علویون، محمد رضا، كارزنان در حقوق ایران و حقوق بین المللی كار، تهران،انتشارات روشنگران و مطالعات زنان، چاپ اول، 1381
28- قاضی(شریعت پناهی)، ابوالفضل ، بایسته های حقوق اساسی، تهران، نشر دادگستر، 1377
29- قاضی (شریعت پناهی)،ابوالفضل، حقوق اساسی ونهادهای سیاسی، جلد اول، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1371
30- قریشی، شریف ،كار وحقوق كارگر، ترجمه ادیب لاری، انتشارات دارالكتاب الاسلامی، چاپ دوم، 1352
31- كار،مهرانگیز، حقوق سیاسی زنان ایران، تهران، انتشارات روشنگران، چاپ اول، 1376
32- كار، مهرانگیز، رفع تبعیض از زنان ،مقایسه كنوانسیون رفع تبعیض از زنان با قوانین داخلی ایران،تهران،نشرقطره ، چاپ سوم، 1379
33- كار،مهرانگیز، زنان در بازار كار ایران، تهران،انتشارات روشنگران، چاپ اول، 1373
34- كار، مهرانگیز، مشاركت سیاسی زنان، موانع وامكانات،تهران، انتشارات روشنگران و مطالعات زنان، چاپ اول ،1379
35- كدیور، جمیله، زن، تهران، انتشارات اطلاعات، چاپ اول، 1375
36- گزارش های فعالیت های كمیته رفع تبعیض از زنان (CEDAW)، جلد سوم ،ترجمه داریوش قنبری، نیویورك، 1997
37- محقق داماد، مصطفی، بررسی حقوق خانواده، تهران، نشر علوم اسلامی، 1376
36- مدنی،جلال الدین، حقوق اساسی و نهادهای سیاسی جمهوری اسلامی ایران، تهران،نشر همراه، چاپ سوم،1374
39- مشكینی اردبیلی، علی، اصطلاحات الاصول و معظم ابحاثها، قم، دفتر نشرالهادی،1409 هـ ق
40- مصفا، نسرین، مشاركت سیاسی زنان در ایران، تهران، انتشارات وزارت امور خارجه،چاپ اول، 1375
41- مطهری، مرتضی، حجاب، تهران، انتشارات صدرا، چاپ سی وچهارم، 1370
42- مكارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، قم،مدرسه امیرالمومنین، چاپ یازدهم، 1371
43- منتسكیو، شارل، روح القوانین، ترجمه علی اكبرمهتدی، تهران، انتشارات امیركبیر، 1362
44- منوچهریان، مهرانگیز، تربیت سیاسی اجتماعی زن، تهران، یونسكو، 1348
45- موسوی،یعقوب ،موانع ومشكلات اجتماعی زنان شاغل در بخش غیردولتی، تهران، مركز امور مشاركت زنان ریاست جمهوری، 1381
46- مهرپور، حسین، حقوق بشردر اسناد بین المللی و موضع جمهوری اسلامی ایران، تهران، انتشارات اطلاعات ، چاپ اول، 1374
47- مهرپور، حسین،حقوق بشر وراهكارهای اجرای آن، تهران، انتشارات اطلاعات، چاپ اول، 1378
48- مهرپور، حسین، حقوق زن از منظر حقوق داخلی، مبانی فقهی وموازین بین المللی، تهران، انتشارات اطلاعات، چاپ اول، 1379
49- مهرپور، حسین، نظام بین المللی حقوق بشر، تهران، انتشارات اطلاعات، چاپ اول، 1377
50- میشل،آندره، جنبش اجتماعی زنان، ترجمه هما زنجانی زاده،مشهد، نشر نیكا، چاپ اول، 1372
51- ناجی راد، محمد علی، موانع مشاركت زنان در فعالیت های سیاسی- اقتصادی ایران پس از انقلاب، تهران،انتشارات كویر، چاپ اول،1382
52- نوری، یحیی، حقوق زن در اسلام وجهان، تهران،انتشارات فراهانی، چاپ چهارم، 1347
53- هاشمی، محمد، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، جلد دوم، تهران، نشر دادگستر، چاپ سوم، 1379
2- مقالات
54- اعرابی، آذر،“مدیریت زنان و نابرابری های نظام اجتماعی”، مجموعه مقالات دومین همایش توانمندسازی زنان، تهران، مركز امور مشاركت زنان، 1380
55- آملی، احمد، “بررسی حقوق اشتغال زنان ایران و انطباق آن با كنوانسیون رفع كلیه تبعیضات علیه زنان”
مجموعه مقالات دومین همایش توانمندسازی زنان، تهران، مركز امور مشاركت زنان، 1380
56- باربارابودل، “رهبری سیاسی جهان و خط مشی گذاری عمومی”، ترجمه حسین گیوریان، نشریه حقوق زن، شماره 13، سال دوم ، بهمن 1378
57- بشیریه، حسین، “حدود وموانع مشاركت سیاسی زنان در زندگی سیاسی زنان درزندگی سیاسی”،
تهران، مجموعه مقالات سمینار شركت اجتماعی زنان، به كوشش دفتر امور اجتماعی استانداری تهران، 1373
58- پاسگر، سوسن،“سطح اشتغال زنان درنظام ملل متحد”، مجله سیاست خارجی، سال نهم، شماره 2،1374
59- چنگیزی آشتیانی، مهرانگیز، “مشكلات اشتغال زنان در ایران وتجربه تعاونی زنان چینی”، مجله تعاون، 1375
60- حافظیان، محمد حسین، “راهكارهای افزایش مشاركت سیاسی زنان در ایران ودیگر كشورهای اسلامی”،
مجموعه مقالات همایش مشاركت سیاسی زنان در كشورهای اسلامی، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی ،1381
61- حسینی، احمدرضا، “چالش های كنوانسیون رفع هر گونه تبعیض علیه زنان با قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران”، مجله رواق اندیشه، شماره4 ،1380
62- راسخ نژاد، مریم،«موانع زنان برای اشتغال در مشاغل دولتی»، مجله پیام زن، شماره 13، 1375
63- زاهدی، شمس السادات،“ارتقای مشاركت زنان در سطوح مدیریتی”، مجموعه مقالات همایش مشاركت سیاسی زنان در كشورهای اسلامی، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، 1381
64- سروش ،عبدالكریم، “فقه در ترازو”، نشریه كیان، شماره 46،سال نهم، 1378
65- سعید زاده، محسن، “مشاغل زنان در عصر رسالت”، نشریه پیام زن، قم،دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شماره 38، 1374
66- شایگان، فریده، “مفهوم مطلق حقوق زن”، مجله سیاست خارجی، سال نهم، شماره 2، 1374
67- شه بخت،پریسا،“مقایسه كنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان با قانون اساسی ایران”،نشریه كانون زنان زمان، شماره2، 1382
68- صفوی، محمود، “حقوق و مزایای دوران بارداری وزایمان كارگران زن”، از مجموعه مقالات جنس دوم، به كوشش نوشین احمدی خراسانی، تهران، نشر توسعه، جلد چهارم، 1378
69- عنصری، لیلا، “دستمزد برابر در ازای كار برابر”، مجله حقوق زن، شماره 25، 1384
70- فرشاد مهر، فریبا، “نگاهی به حضور مدیریتی زنان در ایران وجهان”، نشریه ریحانه، شماره 7،1383
71- مختاریان، حسین،“شیوه های افزایش مشاركت زنان در بازار كار”، مجموعه مقالات دومین همایش توانمندسازی زنان، تهران، مركز امور مشاركت زنان، 1380
72- مصفا، نسرین، “نقش مشاركت سیاسی در توانا سازی زنان”، مجله سیاست خارجی، سال هشتم، شماره 3، 1373
73- موسوی، فضل الله ،“بررسی تطبیقی شرایط كار زنان و نوجوانان در كشورهای ژاپن، كره جنوبی، هند، مصر، انگلستان و ایران” ،
مجله دانشكده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره64، 1383
74- مولاوردی، شهیندخت، “زنان در قدرت و تصمیم گیری”، نشریه ریحانه،شماره 10، بهار 1384
75- مولاوردی، شهیندخت، “زنان شاغل، چالشهای پیش رو”، نشریه حقوق زنان، شماره24 ،1383
76- نیك انجام، شهناز، “وضعیت حقوقی زنان در جامعه بین المللی”، مجله سیاست خارجی، شماره2، سال نهم، 1374
77- هاشمی، محمد،“حقوق اجتماعی، سیاسی زنان درچهار عرصه”، نشریه فرزانه، شماره 8،1375
78- هاشمی، محمد،“نگرشی به قانون جدید كار”، نشریه دانشكده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، 1370
79- هاشمی ، محمد، “نگرشی كوتاه بر حقوق اجتماعی و سیاسی زنان”، زن وحقوق انسانی، تهران، انتشارات برگ زیتون، 1379
3- قوانین ومقررات
80- آیین نامه وضع حمل وكمك نوزاد مصوب 28/6/1345
81- تصویب نامه هیات وزیران راجع به اصلاح آیین نامه مرخصی ها مصوب 5/9/1368
82- تصویب نامه هیات وزیران راجع به مدت استفاده بانوان باردار از معذوریت مصوب 25/3/1367
83- تصویب نامه هیات وزیران راجع به معذوریت وضع حمل بانوان مصوب12/6/1374
84- سیاست های اشتغال زنان درجمهوری اسلامی ایران مصوب 20/5/1371 شورای عالی انقلاب فرهنگی
85- قانون ارتش جمهوری اسلامی ایران مصوب7/7/1366
86- قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مصوب سال 1358 با اصلاحات سال 1368
87- قانون استخدام كشوری مصوب31/3/1345
88- قانون اصلاحی انتخابات مجلس شورای اسلامی مصوب6/5/1374
89- قانون انتخابات خبرگان رهبری مصوب 10/7/1359
90- قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران
91- قانون تامین اجتماعی مصوب3/4/1354
92- قانون ترویج تغذیه با شیر مادر و حمایت از مادران در دوران شیردهی مصوب 22/12/1374 و آیین نامه اجرایی آن مصوب 21/9/1375 هیات وزیران
93- قانون تنظیم خانواده وجمعیت مصوب 26/2/1372
94- قانون حمایت خانواده مصوب15/11/1353
95- قانون راجع به خدمت نیمه وقت بانوان مصوب10/9/1362
96- قانون كار مصوب 1337 و 1369
97- قانون مدنی مصوب سال 1307 با اصلاحات بعدی
98- قانون مقررات استخدامی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مصوب21/7/1370
99- قانون مقررات استخدامی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران مصوب 27/4/1374 و اصلاحیه آن مصوب 1/9/1377
100- قوانین مربوط به استخدام قضات مصوب سالهای 1302،1306،1347،1348 چاپ روزنامه رسمی
101- قوانین و مقررات ویژه زنان در جمهوری اسلامی ایران، طیبه آرتیدار، تهران، انتشارات برگ زیتون، چاپ اول، 1378
102- منشورحقوق و مسئولیتهای زنان در نظام جمهوری اسلامی ایران(مصوب 31/6/1383)
4- اسناد
103- اعلامیه جهانی حقوق بشر
104- اعلامیه رفع تبعیض علیه زنان
105- كنوانسیون رفع هر گونه تبعیض علیه زنان
106- كنوانسیون حقوق سیاسی زنان
107- مقاوله نامه های سازمان بین المللی كار
108- منشور سازمان ملل متحد
109- میثاق بین المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی
110- میثاق بین المللی حقوق مدنی وسیاسی
5- سایر منابع
111- ابراهیمی معینی، علی، بررسی حقوق اشتغال زنان در حقوق ایران ودر اسناد بین المللی و موانع حق اشتغال، پایان نامه كارشناسی ارشد حقوق عمومی مجتمع آموزش عالی قم،1380
112- رحمانی تونكابنی، زهره، حق زن به تصدی مشاغل عمومی، پایان نامه كارشناسی ارشد حقوق عمومی دانشگاه شهید بهشتی، 1381
113- سالنامه آماری كشور 1365، تهران، مركزآمار ایران،1366
114- سالنامه آماری نیروی انسانی سال 1378، تهران،مركزآمار ایران،1379
115- طاهری طاری، محسن،حق مشاركت زنان در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، پایان نامه كارشناسی ارشد حقوق عمومی دانشگاه آزادواحد تهران مركزی، 1382
116- عیسی زاده. علی اكبر، حمایت های ویژه از زنان درمعاهدات عام بین المللی، پایان نامه كارشناسی ارشد حقوق بین الملل دانشگاه شهید بهشتی، 1379
117- قضات، مرضیه، حقوق مدنی وسیاسی زنان در نظام ملل متحد، پایان نامه كارشناسی ارشد حقوق بین المللی، دانشگاه علامه طباطبایی، 1374
118- مفیدیان، شراره، امكان اشتغال زنان از لحاظ حقوقی در ایران، پایان نامه كارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشگاه آزاد واحد تهران مركزی، 1380
119- نودهی، عفت، نقد وبررسی حقوق اجتماعی – سیاسی زنان در جمهوری اسلامی ایران،پایان نامه كارشناسی ارشد حقوق عمومی دانشگاه شهید بهشتی،1377
120- نیازی سرایی، اعظم، بررسی تطبیقی ماده 11 كنوانسیون رفع تبعیض از زنان با حقوق موضوعه ایران، پایان نامه كارشناسی ارشد حقوق عمومی دانشگاه آزاد واحد تهران مركزی، 1383
121- وظیفه خواه، علیرضا، نظام تامین اجتماعی در ایران، پایان نامه كارشناسی ارشد حقوق عمومی دانشگاه آزاد واحد تهران مركزی،1382
ب- منابع عربی
122- ابن منظور، جمال الدین محمد بن مكرم،لسان العرب، جلدششم، بیروت، دارالحیاء التراث العربی، اول 1405 هـ ق
123- حرالعاملی، محمد بن الحسن، وسایل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، جلدچهاردهم، بیروت، نشردارحیاء التراث العربی، بی تا
124- رازی الكلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب، اصول كافی، دوره 2 جلدی، بیروت، نشردارالاضواء، بی تا
125- راغب الاصفهانی، ابوالقاسم الحسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن فی غریب القرآن مكتبه المرتضویه، چاپ دوم ، 1362 هـ ق
126- رشیدرضا، محمد، المنار، بیروت،دارالمعرفه، 1393 هـ ق
127- طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الكبیر، جلدبیست وسوم، بیروت، دارالحیاء التراث العربی، 1397
128- مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، جلد بیست و سوم،بیروت، دارالكتاب اسلامی، 1403 هـ.ق
129- مشكینی اردبیلی، علی، اصطلاحات الاصول و معظم ابحاثها، قم، دفتر نشر الهادی، 1409 هـ.ق
130- مودودی، ابوالاعلی، الاسلام فی مواجهه التحدیات المعاصره، كویت، دارالفكر العربی، بی تا
ج – منابع انگلیسی
131- Encxyclopedia of human Rights, New York, un ,1990
132- Fredman, Sandra, Woman and The law, CIARENDON PRESS, OXFORD,1997
133- Human Rights (Discrimination Against Women: The convertion and The Committee), Fact Sheet, No.22
134- International Labour office, World labour Report, Vol.2, Genera, 110.1985
135- Marmal Anita-Simon Judi, Women and world Development OEF international washington,1997
136- Sweet, Rebeca and Maxwell , International law , London: MN.wallace ,1986
137- The United nation and the advancement of woemen 1945-1996, united nation publication, volume VS,1996
138- United Nation Action in the Field of Human Rights, Newyork, U.N,1998
139- Write.L, women in management, Internationa law Review, Vol.137 ,No 1,1998
د – منابع اینترنتی
140- Http://www.Hamshahri,org/hamnews/1338/830925/world/ieda,htm
141- Http://www.isu.ac.ir/publication/Neda-ye-Sadig-26-2704.htm
142- Http://www.womenrc.com/special.asp